Prawdopodobnie każdy człowiek, któremu sporadycznie zdarza się opuścić własny dom, grał w bilard lub przynajmniej widział inne osoby uczestniczące w wymienionej grze. Współcześnie to jedna z najpopularniejszych rozrywek towarzyskich, lecz zanim bilard upowszechnił się w lokalach rozrywkowych na dobre, przeszedł dość sporą ewolucję…
Z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że każdemu znane są choć w przybliżeniu zasady gry w bilard. W rozgrywce udział biorą dwie osoby lub dwie drużyny liczące tyle samo członków, a sama rozgrywka odbywa się na specjalnie przygotowanym do tego celu stole. Istnieją różne odmiany bilardu, lecz ich cechą wspólną jest umieszczanie bil za pomocą specyficznych kijów w otworach znajdujących się we wspomnianym stole (owe otwory zwie się łuzami). Do gry wykorzystuje się odpowiednie akcesoria, wśród których znajdują się na przykład przytoczone wcześniej kije bilardowe. Przyjrzyjmy się teraz, jak przebiegał rozwój bilardu, począwszy od jego pierwowzoru aż po dziś dzień.
Sama nazwa „bilard” pochodzi prawdopodobnie z języka francuskiego, w którym słowo „billiard” oznaczało dawniej „zakrzywiony kij” (tak wyglądający przybór wykorzystywano kiedyś do gry w pierwowzór współczesnego bilardu). Powstanie wymienionej nazwy wiąże się także z upodobaniami żyjącego w połowie XVI w. właściciela usytuowanego na terenie Brytanii lombardu, który w celach rozrywkowych uderzał drewnianym kijem w kule znajdujące się na podłodze jego posiadłości. Ów kij miał długość jednego jardu (w przeliczeniu na używaną przez nas miarę metryczną było to trochę więcej niż 90 cm), a więc przez zrost wyrazów „bill” (jak wówczas po angielsku zwykło się nazywać kulę) oraz „yard” (czyli wspomniany jard) powstało nowe słowo – „billiard”. W każdym razie to właśnie z obszarami późnośredniowiecznej Francji lub Anglii łączą się narodziny opisywanej gry.
Etymologia słowa „bilard” sama w sobie nie powie nam jednak zbyt wiele na temat historii gry, której jest określeniem. Bilard natomiast jest zapewne spokrewniony z dawnymi odmianami krykieta i golfa, które, co zresztą nie zmieniło się do teraz, były rozrywkami uprawianymi na świeżym powietrzu. Jako że nie można było przewidzieć warunków pogodowych, a deszczowa lub wietrzna aura uniemożliwiała swobodną zabawę, przeniesiono w końcu rozgrywkę do wewnątrz posiadłości dworskich. Odtąd rozpoczęto grać w bilard w przybliżonej formie do tego, jak odbywa się to obecnie, a także stopniowo zmieniano reguły gry.
Początkowo grano w bilard pod zadaszeniem tak jak na świeżym powietrzu – na podłodze. W końcu na zamówienie panującego w pierwszej połowie XV w. króla Francji, Ludwika XI, powstał pierwszy wzmiankowany na kartach historii stół do gry. Stworzył go królewski nadworny stolarz, Henryk de Vigne. Był to na swój sposób przełomowy moment dla bilardu, albowiem od czasu opracowania specjalnego stołu do gry nowa rozrywka zdobywała coraz większą popularność wśród ówczesnych europejskich elit.
W połowie XVI w. grę w bilard znano już na terenie właściwie całej Europy. Była to rozrywka przeznaczona dla dworzan, a więc przeciętny zjadacz chleba nie miał dawniej raczej zbyt wielu okazji, by z nią obcować. Pod koniec szesnastego stulecia kolonizujący wówczas Amerykę Hiszpanie spopularyzowali opisywaną grę na „Nowej Ziemi”, mniej więcej w podobnym okresie bilard zdobył popularność w części Azji i Północnej Afryce. Sukcesywnie bilard wkraczał także do coraz niżej uposażonych materialnie warstw społecznych.
Z końca szesnastego wieku pochodzą także pierwsze literackie wzmianki dotyczące bilardu. Przykładowo, w dramacie Williama Shakespeare’a pod tytułem „Antoniusz i Kleopatra” bilard to ulubiona rozrywka starożytnych egipskich możnych (oczywiście istnienie tej gry w starożytnym Egipcie jest niezmiernie mało prawdopodobne – to prawdopodobnie fikcja literacka). Około sto lat później po Shakespearze Charles Cotton, brytyjski poeta i pisarz, w jednym ze swoich dzieł opisał bilard jako jedną z najpopularniejszych wśród zamożnych Europejczyków rozrywkę.
Gra w bilard przez cały czas swego istnienia ulegała sukcesywnym modyfikacjom, powstawały także jej nowe odmiany. U schyłku XVIII w. można już wyszczególnić w Europie dwa główne kierunki rozwoju bilardu. Pierwszym z nich był bilard francuski, zwany również karambolem. Obecnie to prawdopodobnie najmniej popularna odmiana opisywanej gry, której zasady są zgoła odmienne od drugiego ze wspomnianych kierunków, bilardu angielskiego. Nieco inaczej rozwijał się bilard w Ameryce, gdzie narodziły się najbardziej znane obecnie jego odmiany.
Dziewiętnasty wiek wprowadził na kijach bilardowych nowy element. Był nim kawałek skóry, dzięki któremu w trakcie uderzenia kij nie ślizgał się po powierzchni bili. Wraz z pojawieniem się nowego elementu zaczęto korzystać z kredy, służącej do utrzymywania końcówki kija w optymalnym stanie. W XIX w. ujednolicono także materiały, z których wyrabiano akcesoria do gry. Bile wcześniej wyrabiano z rozmaitych materiałów, z czego najpopularniejszym, aczkolwiek bardzo drogim, była kość słoniowa. W XIX w. produkowano je z celuloidu, jednak materiał ten z racji swych właściwości łatwopalnych zastąpiono w kolejnym stuleciu tworzywami sztucznymi, których produkcja została stała się już łatwiejsza i uległa rozpowszechnieniu. Opracowano także właściwości, jakimi powinno znamionować się sukno, którym pokryty jest stół do gry w bilard.
Z typowo dworskiej rozrywki na przestrzeni wieków bilard przerodził się w popularną pośród przedstawicieli wszystkich klas społecznych grę towarzyską. W dzisiejszych czasach stoły do gry w bilard mieszczą się w niezliczonej ilości klubach nocnych, pubach, barach oraz wszelkich innych lokalach, w których spotykają się ludzie. Od igrzysk olimpijskich w Atenach z 2004 r. bilard jest także dyscypliną olimpijską – można więc powiedzieć, że został zaakceptowany jako pełnoprawny sport, a nie tylko pospolita zabawa. Właściwie nie wiadomo, co dokładnie sprawia, że uderzanie kijem w umieszczone na stole bile jest tak bardzo pociągające… Wiadomo jednakże, iż dla wielu ludzi nie ma lepszej rozrywki od wymienionej.
UWAGA! Chcesz zamieścić ten artykuł na swojej stronie?
» Pamiętaj o zachowaniu formatowania tekstu i ewentualnych odnośników do reklamowanych stron w formie aktywnej.
» Zamieść informację na temat pochodzenia artykułu wstawiając pod nim poniższy kod w niezmienionej wersji:» Pochwal się w komentarzach gdzie zamieściłeś artykuł. Na pewno jego autor ucieszy się z tego i z chęcią odwiedzi Twoją stronę.